12.02.2016

غفار صفا

تعبیر ما از رویا

مشکل دررویا های تحقق پذیریا تحقق ناپذیرنیست. مشکل درتعبیرهای ما ازرویا های ماست. رویای تحقق ناپذیربرای انسان وجود ندارد. تصور کنید امکان پرواز انسان با هواپیما یکشبه یا یکباره اتفاق نیافتاده است، انسان سال ها  و سده های طولانی در باره ی آن خواب دیده، آرزو کرده و برایش کا رکرده تا به این جا رسیده.

ما رویا های بزرگی درسرداریم، آزادی، عدالت، آگاهی و رفاه. اما مسیری که ما را به این رویا ها وصل می کند، پیچیده، پر از فراز و نشیب، رازآلود و زمان گیر است؛ تعبیرها و برخوردهایی که ما نسبت به این رویاها به عنوان مفاهیم اجتماعی، سیاسی و فلسفی داریم خیلی متفاوت است. مطلق انگاری و ماندن در زمان حال و گذشته، ندیدن پهنای گسترده ی زمان و جغرافیا و دگرگونی های آهسته و تدریجی، از عوامل سرخورده گی و بدبینی نسبت به تحقق این ایده آل هاست. این مفاهیم و ارزش ها مسیر تحولی را طی می کنند و در این مسیر فرایند هایی راخلق میکنند و وارد مناسبات پیچیده یی می شوند. از جمله تعریف ما از آزادی هنوز همان تعریف سده ی نزدهمی است. در حالی که این ارزش از اواخرسده ی گذشته و به ویژه روند جهانی شدن وارد فاز جدیدی شده، مسیر تحول خود را همچنان برای آزادی های فردی و گروهی و هویت های فرهنگی ادامه داده است. اما ندیدن مناسبات پیچیده اش با روابط اقتصادی و سیاسی اکنون تعبیرهای جدیدی را از آن زیرنام جبرگرایی تاریخی جدید یا (نیوفتالیسم) پدید آورده است.

واما برای افغانستان:

آزادی همیشه به عنوان یک رویا باقی خواهد ماند تا زمانی که رابطه ی آن را با عدالت درک نکنیم. رویای من اینست که از یک جامعه ی بسته و تک صدا به یک جامعه ی باز و تکثرگرا برسیم. به جامعه یی که از بزرگترین گروه های انسانی تا کوچکترین شان هوای آزادی را حس کنند.

عدالت تحقق نخواهد یافت تا به تک روی های قومی، گروهی و فرهنگی پایان ندهیم؛ تا نپذیریم که تفاوت های اجتماعی از جمله تفاوت های جنسیتی و سنی در خود ساختارها و واحد های اجتماعی ما بازتولید می گرددند و مناسبات سیاسی تنها بازتاب دهنده ی آنست.

به رویای آگاهی نخواهیم رسید مگراین که به هر آنچه مظهر و نماد تحجر فکری و تعطیل خرد آدمی است پشت پا نزنیم. فرهنگ، ادبیات و ناخود آگاه جمعی و فردی مان پر است از خرد ستیزی.

به رفاه نخواهیم رسید مگر این که یک دولت مسوولیت پذیرو پاسخ ده داشته باشیم تا از مسیرحداقل ها- درهمه زمینه ها – به رویا های بلند بالای اقتصادی – اجتماعی برسد.

به روشنگری دست نخواهیم یافت تا روشنفکرما بار سنگین سنت هایی را در ناخودآگاهش با خود حمل می کند، به زمین نگذارد.

به صلح نخواهیم رسید تا به خشونت مشروع دست نزنیم. تعبیر غلط نشود، ایزایا برلین می گفت، بشر آرزوهایی دارد و راه های رسیدن به این آرزوها هم خیلی متفاوت و متعدد اند. فاجعه زمانی رخ می دهد که کسی معتقد شود که یکی از این راه ها یگانه راه رسیدن به آن اهداف انسانی است. آنگاه برای خود مشروعیت قایل می شود و هر آن که و هرآن چه بر سرراهش قرار بگیرد با خشونت نابود می کند. از همین روست که جنگ ها، خشونت ها و کشتارهای بزرگ در سده ی بیستم توسط کمونیست ها و نازیست ها و پیروان سایر ایدیولوژی های سیاسی و دینی راه افتاده است – پیامی برای قرن بیست و یک. حالا، آیا ممکن است این تیوری را در مورد وضعیتی که ما با آن روبرو هستیم به کار بگیریم؟ ممکن است با پدیده یی به نام طالب و داعش با اتکا بر این قاعده ها معامله کرد؟ پرسش چالش برانگیزی است، از یک طرف ما می خواهیم دست و پای خود را با این قاعده ها ببندیم و از جانبی با گروهی سر و کار داریم که هیچ قاعده یی را جز تعبیر خود شان از شریعت، نمی پذیرد.

و آخرین نکته یی که می خواهم ناگفته نماند این که، نمی توان در گذشته زنده گی کرد یا به آن برگشت، یا قوانینی را برای تکامل از آن استخراج کرد و به آن پابند شد، اما می توان از آن آموخت و برای ساختن آینده ی ایده آل برنامه ریزی کرد. چه واقع شد که شماری از تمدن های پرآوازه زیر آوارهای خاک شدند و جز ویرانه هایی از آن ها باقی نمانده، در حالی که شماری از تمدن ها ادامه یافتند و امروز از موفق ترین جوامع انسانی اند و رویا های مردم شان ولو در دراز مدت دور از دسترسی نیست؟...

*

هموطنانی که خواسته باشند میتوانند نوشته های شان را برای نشر در این سلسله  به ما بفرستند.
نشانی ایمیل آسمایی : Afghanasamai@aol.com

*

پیوندهای مرتبط با موضوع:

- ورود به صفحهٔ‌ویژهٔ این سلسله

- بحث روی موضوع در فیسبوک

نوشتارهای منتشره در این سلسله :

(۱) - شامل آهنگ: اوباما و رویای افغانی- نیروی نگرش

(۲) -  حمید عبیدی: آيا ميتوانيم يک «روياي قابل تحقق افغاني» داشته باشيم؟

(۳) - عبدالرحمان مجددی- «رویای قابل تحقق افغانی»

(۴)- عمران راتب: «رؤیاهای من برای افغانستان»

(۵) - یعقوب ابراهیمی : «من به حد اقل های می اندیشم»

(۶) - عباس فراسو: چه گونه میان رویا و واقعیت پُل بزنیم

(۷) - خالد خسرو: رویایی برای افغانستان

(۸)- یما ناشر یکمنش : "رویا های یک جیب خالی"

(۹)- اسماعیل فروغی   :   چرا بیشترینه رویا های ما تحقق نمی یابند ؟

(۱۰) - دستگیر روشنیالی: هيلې او اميدونه

(۱۱)- رزاق مامون: آرمان «قابل تحقق» مدینۀ خیالی است...

(۱۲) - محمدامین فروتن: تنها راه نجات - بازگشت به خویش (!) است

(۱۳)‌ - غرزی لایق : چند يافته گى در باب آرزو براى فردا

(۱۴) - حکیم نعیم : رویایی که من ندارم...

(۱۵) - څانګه صدیقی شریفی : سرزمینی از جنس رویا

(۱۶) - غفار صفا: تعبیر ما از رویا