رسیدن به آسمایی : 15.08.2007 ؛ نشر : 15.08.2007

عبدالله الهام جمالزى

نگاهی به سفر احمدي نژاد به افغانستان

محمود احمدي نژاد ريس جمهوري اسلامي ايران در صدر هيات عالي رتبه ايراني براي اولين بار در زمان رياست جمهوري خود و بعد از سفر سيد محمد خاتمي اولين رييس جمهور سابق ايران كه به افغانستان سفر كرده بود به اين كشور سفر نمود و علاوه بر يك تفاهم نامه جامع بين دوكشور، 5 تفاهم نامهء دیگر  را نیز با همتای افغانی خویش  به امضا رسانید .

 مقامات دو كشور در زمينه همكاري ايران در ساختن ظرفيتهاي وزارت خانه هاي افغانستان ، همكاري در باره كلينيك هاي حيواني ، ساختن يك جاده در استان فراه ، مبارزه بامواد مخدر، همكاري هاي علمي وتحقيقي درباره اكتشافات معادن و همكاري در مبارزه با تروريسم تفاهم نامه هاي رابه امضا رساندند .

تحليلگران سياسي افغان با اشاره به سفر احمدي نژاد به افغانستان در آستانهء برگزاري نشست شانگهاي در بيشكیك پايتخت قرقيزستان ديدار هاي وي با مقامات افغاني را قابل تأمل مي دانند و مي نويسند :‌ ايران به عنوان ناظر پيمان شانگهاي كه در آيندهء نزديك عضويت آن را هم به دست خواهد آورد، مجبور به اجرای سياست هاي اين پيمان نيز مي شود.

نور الحق علومي كارشناس امور نظامي و وكيل پارلمان افغانستان در مصاحبه با آژانس خبري پژواك گسترش ناتو در آسيا و جنوب آسيا را براي روسيه غير قابل تحمل مي داند و ميفزايد كه از بين رفتن پيمان وارسا و گسترش ناتو ، براي روسيه موجب احساس خطر شده است.

 وحيد مژده تحلیلگر سياسي و سخنگوي سابق ستره محکمه نيز به آژانس مذكور گفته است : روسيه اكنون مي خواهد به صورت مستقيم و غير مستقيم در تقابل گسترش ناتو در منطقه قرار بگيرد و ايجاد مزاحمت نمايد كه ثبوت مدعا نمايان شدن راكت هاي دافع هوای سام 7 روسي مي باشد كه به دسترس طالبان قرار گرفته است .

اين تحلیلگر سياسي مي افزايد : روسيه با اين اعمال خود نشان ميدهد كه ناتو و امريكا يكه تاز ميدان نيستند.

يك كارشناس سياسي ديگر هم بر اين باور است كه وضعيت درحال حاضر به گونه يی است كه ايران نامتمايل نيست كه در افغانستان دخالت كند. شماري از طالبان-حتي فرماندهان مهم آنها- بعد سقوط رژيم شان در افغانستان به ايران متواري شدند و عده يی از آنها اكنون هم درايران هستند .

آنان بر اين باورند كه ايران در شرايطي است كه ترجيح ميدهد بر سر موضوع هسته يی خود ، چين و روسيه هم در كنارش و در مقابل امريكا و متحدانش بيستند؛ بنا براين ايران هم به طور واقعي از حكومت كنوني افغانستان كه به شدت زير حمايت امريكا و متحدانش است، حمايت نه خواهد كرد .

حبيب الله غمخور تحليل گر سياسي در اين زمينه مي نويسد : امريكا بارها ايران را به حمله نظامي تهديد كرده است و ايران به گفته سرگيي لاوروف وزير خارجه روسيه تا الان  راکتی كه در اروپا اهداف امریكايي را نشانه گيري كند ندارد؛  هدف گيري خود امريكا كه ناممكن به نظر مي رسد. بنا بر اين براي ايران بهترين جايي كه مي تواند براي ناتو و امريكا دردسر ايجاد كند افغانستان است .

اما در عين حال ايران هميشه ادعاهاي مبني بر حمايت شان از طالبان و گروهاي مخالف دولت افغان را رد كرده است و بر همكاري با دولت اين كشورتاكيد مي كند.

حبيب الله غمخور مي نويسد: ايران براي اين كه نمي خواهد امريكا در افغانستان نزديك به سرحدات كشور شان به عمليات نظامي بپردازد به همين خاطر در  ولایت هاي هرات ، فراه و نيمروز به دنبال نقش همه جانبه است؛ وي مي افزايد كه در آغاز سال جاري كه در ولسوالی شيندند  ولایت هرات درگيري ايجاد شد بيش از هركي حكومت ايران را نگران ساخت. (بينوا دات كام)  

يك روزنامه نگار غربي كه مدتي زيادي در مرز افغانستان و ايران بوده است گفته  است كه عده يی ازمخالفين دولت افغانستان كه سلاحهاي ساخت ايران در دست داشتند به وي گفته اند كه ايران به آنها سلاحهاي ايراني داده است و زخميان آنها هم بدون ممانعت در شفاخانه هاي ايراني تداوي مي شوند . (بي بي سي 6 مارچ )

از طرف ديگر رسانه هاي افغان به مسله خروج مهاجرين غيرقانوني از ايران به عنوان فشار برحكومت افغانستان ياد  مي كنند و مي افزايند كه ايران از مسأله مهاجرين به حيث ابزار فشار استفاده مي كنند .

روابط افغانستان و ايران بعد از آن سرد شدند كه ايران بيش از صد هزار «مهاجر غيرقانوني» افغان را از خاك ايران بيرون كرد. مقامات افغان، حكومت ايران را متهم به برخورد نادرست با مهاجرين افغان مي كنند. ایران اين اتهامات را رد مي كند و مي گويند كه حضور اين مهاجرين افغان در ايران به اقتصاد ايران صدمه مي رسانند .

موضوع ديگر مربوط به اقتصاد است؛ رسانه ها مي گويند كه ايران هم مثل پاكستان و ساير كشورها در زمينهء كالاهاي مصرفي كمك مي كنند در حالي كه افغانستان به مؤسسات و دستگاه هاي توليدي بزرگ و كوچك نياز دار ؛ ولي در حال حاضر افغانستان به بازار فروش براي كشورهای همجوار و  منجمله ايران تبديل شده است. اين رسانه ها به گفته يكي از استادان دانشكده اقتصاد كابل مي گويند كه در هرات بعد از عرضه نمودن كالاهاي ارزان قيمت ايران 2500 پروژه هاي كوچك و بزرگ توليدي بسته شده اند.

با اين همه حامد كرزي ريس جمهوري افغانستان در ديدار خود با بوش ريس جمهور امريكا ، از ايران به عنوان دوست و همسايه خوب ياد كرد؛ ولي در كنفرانس خبری مشترک بوش و كرزي در كمپ ديوید، بوش در بارهء نقش مثبت ايران شك كرد و گفت حامد كرزي خوب ميداند در كشورش چي مي گذرد... من به حرفهاي ايشان گوش مي كنم. وي گفت ايران بايد دوستي و نقش مثبت خود را ثابت كند . بي بي سي 14 اسد

آقاي كرزي رييس جمهور افغانستان در مصاحبه با تلويزيون سي ان ان كه به تاریخ 16 اسد پخش شد گفت ايران نقش مثبتي در امور افغانستان داشته است و افزود ايران در مسير مبارزه با مواد مخدر و تروريزم حامي حكومت افغانستان است؛ ولی رابرت گيتس وزير دفاع امريكا كه به تازه گي از سفر خاورميانه يِ خود بازگشته بود با اشاره به سخنان كرزي گفت : فكر مي كنم ايران هر دو طرف ماجرا را گرفته ... هم به دولت افغانستان ياري مي رساند و هم در راستاي كمك به طالبان کارهایی همچون اسلحه رساني را انجام مي دهد .

ايران پس از سقوط طالبان در افغانستان در بازسازي اين كشور نقش فعال داشته است و وعدهء بيش از 600 ميليون دلار كمك را داده است. به قول رادیو  بي بي سي ايران و افغانستان مناسبات خوبي اقتصادي هم دارند تاجايیكه تبادلات رسمي سالانه بين دوكشور بالغ به نيم مليارد دلار مي باشد . ( بي بي سي /12اگست 2007)

 به هرحال دو كشور مي توانند در  عرصه های مهم اقتصادي ، سياسي و فرهنگي حامي يكديگر باشند كه رييس جمهور ايران در سخنراني هاي خود در كابل به اين موضوع اشاره داشته است.