دوشنبه بیست و ششم دی 1384ساعت 18:10 

فرق بین ساخت و بافت در ادبیات، چیست؟

بافت معادل Texture است و ساخت معادل Structure.

بافت زنجیره یی از اندام ها و عناصر سازنده شعر را (بیرون از درونمایه آن) میگویند. تندیسه یی که پس از جداساختن اندیشه و موضوع ازشعر میماند،به گونه نمونه موسیقی و صور خیال . ناگفته نماند که بیشترینه آماج منتقدان از بافت َ،Verbal texture یا بافت واژه گانی است.

بافت با  چگونه گفتن پیوند دارد نه با چه گفتن. یک تلویزیون را در نظر بگیرید: سیم و شیشه و پیچ و مهره و دیگر ملحقات بیرونی و درونی تلویزیون در پیوند با هم بافت را میسازند. تلویزیون برنامه دارد...این برنامه محتوای آن است. بافت و محتوای تلویزیون با هم ساخت یا ساختار تلویزیون را شکل میدهند. ساخت، بافت به علاوه موضوع و درونمایه اثراست. همپیوندی چه گفتن و چگونه گفتن ساختار اثر را میسازند. بافت یک شعر را چونان یک شخص نمایش میدهد و ساخت چونان یک شخصیت ؛ یعنی مجموعه پیوند های بیرونی و درونی اثر در یک همبسته گی سازمند ، ساخت یا ساختار آن را میسازند.

باید افزود که آماج ما از ساخت یا ساختار اینجا در برداشتی ژرف از این اصطلاح است. این زبانزد مفاهیم گوناگونی را در بر داشته است: آن را « چارچوب طرح شده متن » دانسته اند ؛ در برابر شکل و فورم به کار برده اند و به بخش های ساختار صوری و غیر صوری برخبندی کرده اند.

گونه یی از ساختار را ساخت منطقی میگویند. هر گاه  دلالت های مجازی یک شعر را به دلالت های غیر مجازی دگرگون کنیم یا موضوع شعر را به نثر بیان کنیم؛ ساخت منطقی شعر را به دست آورده ایم. ساختار منطقی درست در برابر بافت قرار میگیرد.

ناگفته نگذاریم که در مطرحترین نظریه های ادبی امروزین دیگر تفکیک چه گفتن از چگونه گفتن ناممکن است. پیوند آنها مثل پیوند آب و تری است. جداکردن این دو ( اگر بتوانیم گفت: دو) مثل پوست کردن شبنم است. زبانزد فورم امروزه به چنین ناگسسته گی ژرف دلالت دارد و بحث از آن فقط در زیر پل ممکن است!

واژه گفتمان که امروزه زیاد کاربرد دارد آیا به معنی گفتگو است؟آیا ساختار آن مثل ساختمان و سازمان است؟

 گفتمان برگردان DISCOURSE است و ریشه آن برمیگردد به discours فرانسوی و discurus لاتینی که به معنی گفتگو و گفتار هستند و همچنان واژه discursum به معنی « طفره رفتن و تعلل و و سرباززدن و...».

گفتمان به مفهوم تمام مقوله ها، گزاره ها ، اندیشه های به بیان آمده ، مطالب گفتاری و نوشتاری و هر آنچه به گفتگو فرامیخواند، است. مجموعه یی از مفاهیم که  سرشار از گونه یی جهان بینی و ایدیالوژی هستند ، زمینه یی اجتماعی دارند به همین سبب بستر دیالوگ میشوند. گفتمان، بستری است استوار بر ساختار خردورزانه انگاره ها و اندیشه ها.

ساختمان اسم مصدر است و سازمان گویا اسم مرکب اما  به گونه اسم مصدر هم  کاربرد میتواند داشت. گفتمان نیز اسم مصدر است .

DISCOURSE  را در زبان ما به سخن و کلام نیز ترجمه کرده اند.