برگرفته از شمارهء 29 آسمایی
جنوری 2005حمید عبیدی
« روسيهء روسياه. . .»
واکنش در برابر گفته های وزير دفاع روسيه
سرگی ایوانوف وزیر دفاع روسیه، هنگام بازدید رسمی اش از هند در آغاز ماه دسامبر، در حالی که همتای هندی اش نیز حضور داشت، به طور بی پرده گفت که تحولات افغانستان چنان رنگ قومی گرفته که به جنگ دیگری منتهی خواهد شد . سخنان ایوانوف که تنها چند روز پیش از مراسم تحلیف رییس جمهور منتخب افغانستان ابراز شد ، واکنش دولت و محافل روشنفکری و مطبوعاتی افغانستان را برانگیخت .
وزارت خارجهء افغانستان طی اعلامیهء مطبوعاتیی اظهارات ایوانف را بی پایه خوانده آن را مداخلهء آشکار در امور افغانستان تلقی نموده و شدیداً رد نمود . اطلاعیه این اظهارات را بیان عدم علاقه مندی در برقراری صلح در افغانستان تلقی نموده و از وزارت خارجهء روسیه خواسته است تا نظرش را در بارهء اظهارات ایوانف وضاحت بخشد . اطلاعیه با اشاره به سابقهء روابط افغانستان و هندوستان از حکومت آن کشور نیز خواسته است تا از اظهارات ایوانوف فاصله بگیرد .
انیس در سرمقاله یی سخنان وزیر دفاع روسیه در هندوستان را ، مداخله آشکار درامور افغانستان دانسته و با اشاره به خسارات و تلفات ناشی از تجاوز شوروی بر افغانستان ، اضافه کرد که حامد کرزی رئیس دولت افغانستان هم همانند داود خان فقید با چالش های داخلی وبیرونی مواجه است که با آن ها دست وپنجه نرم کرده است و اظهارات اخیر وزیر دفاع روسیه زمانی صورت می گیرد که هم او و هم مردم ما می دانند که حتی حوادث بعد از سقوط حکومت کمونیستی درافغانستان، محصول عملکردهای شوروی بوده است که شیرازه نظام وثبات را درافغانستان از هم پاشیده بودند .
سرمقالهء انیس ، اظهارات وزیر دفاع روسیه را نمک پاشی برزخم های ناشی از اشغال وتجاوز ادامه جنگ درافغانستان خوانده می نگارد که افغان ها با موفقیت درانتخابات ، در فرایند معقولی قرار گرفته اند که مبنای قومی ندارد و این اظهارات می تواند به عنوان بی علاقه گی کشور روسیه برای برقراری روند صلح و ثبات درافغانستان باشد .
درآخر نویسنده با آوردن این فاکت که انتخابات در افغانستان به عنوان ختم دوران جنگ و منازعه وآغاز یک تعامل جدید به مفهوم تغیر بنیادی در ساختار های گروه های قومی است ، ودرجهت تحمل و دیگر پذیری ها سیر می کند، می نویسد : افغانستان به سوی قانونمندی ونظم پذیری حرکت می کند و همسایه گان ما باید این را بدانند .
سرمقالهء روزنامهء هیواد با عنوان تند «روسیه روسیاه ، هنوز نمی شرمد» اظهارات وزیران دفاع روسیه و هند را نشانهء نگا تحقیر آمیز نسبت به مردم افغانستان دانسته و افزوده است که مردم افغانستان با انتخابات وگزینش زعیم آینده ء خود نشان دادند که با هم برادر و برابر اند و میان شان دشمنی های قومی و زبانی وجود ندارد . سرمقاله به اهمیت انتخابات و مشروعیتی که انتخابات به دولت افغانستان داده است، نیز اشاره نموده است .
سرمقالهء روزنامه اراده نیز تحت عنوان « روس ها باز چه خوابی دیده اند؟» ابراز داشته : روس ها که قصد رسیدن به آب های گرم را داشتند، باعث ویرانی افغانستان گردیدند و از سال 1371 تاکنون نیز درتلاش اند به نحوی مانع تأمین ثبات و صلح وحرکت به سوی باز سازی افغانستان گردند .
نویسنده سرمقالهء اراده بر این باور است که وزیر دفاع روسیه با گفتن این که دولت افغانستان به سوی " پشتونیزم " به پیش می رود ، قصد دارد که میا ن اقوام و مردم برادر افغانستان، تفرقه ودشمنی ایجاد کند درحالی که مردم افغانستان اینک مصمم اند تا کشور شان را که به وسیلهء روس ها ویران شده دوباره آباد کنند ودیر نخواهد بود که آن ها از روس ها خواهان جبران خسارت شوند .
جاويد لودين سخنگوی حامد کرزی يک روز پيش از ادای مراسم سوگند ریيس جمهور منتخب افغانستان، هشدار داد که ادامه روابط برخی کشورهای همسايه با شماری از گروهها و افراد در جهت تامين منافع اين کشورها، دخالت در امور افغانستان تلقی می شود .
به قول بی بی سی ، « برخی تحليلگران اظهارات آقای ايوانف را نشانه نگرانی روسيه از به حاشيه رانده شدن برخی گروه ها و افرادی عنوان کرده اند که در سالهای گذشته رابطه نزديکی با مقامات کرملين داشته اند» .
در این شکی وجود ندارد که وزیر دفاع روسیه از روی دلسوزی برای خود این گروه ها و افراد و یا هم کدام بخش جامعهء افغانی ، سخن نگفته ، بل او نگران منافع روسیه در افغانستان و منطقه است . روسیه در صدد حفظ و حتّا تقویت نفوذ خود در منطقهء آسیای میانه است . افغانستان یگانه راه خارج از کنترول روسیه برای کشور های آسیای میانه است که از طریق آن می توانند با جهان آزاد پیوند برقرار کنند . به همین سبب است که روسیه تبدیل شدن افغانستان به حلقهء وصل کشورهای منطقه و راه اتصال منطقه با جهان آزاد را که با منافع تمام مردمان و کشورهای منطقه مطابقت دارد، خطری برای منافع استعماری و غیر عادلانهء خود در منطقه می داند . و این نکتهء تازه یی نیست ، بل برابر با تاریخ استعمار تزاری در منطقه سابقه دارد . ظهور و زوال شوروی نیز تغییر ماهویی در این امر به وجود نیاورده است- چیزی که تغییر کرده است روپوش ها و راه ها و ابزار تحقق و تأمین این سیاست است .
حرف آقای ایوانوف ماهیتاً اصلاً هیچ چیز نوی ندارد؛ کرملین - همانند چند کشور مداخله گر دیگر- سال ها است ک عملاً تحریک و شعله ور ساختن اختلافات قومی، زبانی، مذهبی و سمتی را در افغانستان دنبال کرده و آن را برای تحقق منافع استعماری و غیرعادلانهء روسیه ابزارسازی کرده است . نو این است که وزیر دفاع روسیه و آن هم به صورت آشکارا و پس از تصویب موءافقتنامه های بن ، چنین سخن گفته است.
گرچه برخی تحلیل گران بر این باور اند که گفته های ایوانوف نوعی عکس العمل در قبال موضع غرب در رابطه به انتخابات اوکرایین و ابراز نگرانی از موقعیت گروه های مورد حمایت روسیه در افغانستان بوده است ، ولی شمار دیگری از آگاهان امور بر این باور اند که اظهارات وزیر دفاع روسیه تنها در حد یک تهدید لفظی با هدف اعمال فشار برای شمول عناصر و گروه های مورد نظر کرملین در کابینهء جدید کرزی نیست و بعید از احتمال نمی دانند که کرملین برای بی ثبات ساختن اوضاع افغانستان و برافروختن یک جنگ دیگر ، پلان هایی را نیز طرح کرده باشد.