برگرفته از شماره خزاني سال 1380 شمارهء مسلسل 20     آسمايي                                                                                   

 

 گفت و شنود با دکتور دادفر سپنتا در مورد اهداف همایش آخن

  

 

حمید عبیدی: همایش آخن از سوی كدام مرجع و به كدام هدف فراخوانده شده بود ؟

دادفر سپنتا: همایش روزهای 23 و 24 ماه جون ، در شهر آخن ، به دعوت انستیتیوت علوم سیاسی پوهنتون آخن و فورم جهان سوم شهر آخن برگزار شده بود. هدف از برگزاری همایش این بود تا برای آن نیروی های افغان كه به دیموكراسی ابراز باور میكنند و یا در برنامه های شان تعهد به  دیموكراسی به نحوی  از انحا درج است ، تریبونی برای گفتگو فراهم شود .

نیروهایی كه به جنگ و خونریزی ادامه میدهند در عرصه های بسیار مختلف امكاناتی دارندـــ هم برای جنگیدن و هم برای اشتراك و سخن گفتن در كنفرانسهای بین المللی ، و امّا ،  تا كنون نیروهای دیموكرات امكاناتی برای دیالوگ با هم نداشته اند.

به هر رو ، هدف اساسی فراهم ساختن امكان و زمینه برای گفتگو میان نیروهای دیموكرات افغانی بود.

l      در همایش نماینده گان كدام سازمانهای افغانی اشتراك كرده بودند؟

u     نمایندهء گان سازمانها و احزاب و یكی دو شخصیت سیاسی افغانستان ، در همایش دعوت شده بودند : نمایندهء سازمان  انقلابی زحمتكشان افغانستان ( سازا ) ؛ نمایندهء حزب سوسیال دیموكرات افغانستان ، كه در اصطلاح عوام به افغان ملت شهرت دارد  ؛ سازمان ولسی ملت ؛ شورای دیموكراسی برای افغانستان ؛ نهضت ملی افغانستان ؛ انجمن زنان دیموكرات ؛ سازمان آزادیبخش مردم افغانستان ( ساما ) ؛ شورای رستاخیز ملی افغانستان ؛ و آقای دكتور رسول رهین و دكتور سیدعسكر موسوی كه متأسفانه در عین زمان برنامهء دیگری در امریكا داشتند و نتوانستند در همایش آخن اشتراك نمایند .

l      همایش از نظر شما چه نتایج و دستآوردهایی داشت ؛ در همایش كدام شخصیتها دیدگاهها و نظریاتی را ابراز كردند كه تصور قبلی شما در مورد شان را فروریخته باشند و یك تصور نو در مورد آنان نزد شما ایجاد شده باشد؟

u     باید بگویم كه نه تنها  بسیاری پیشداوریهای خود من ، بل  پیشداوریهای اكثر اشتراك كننده گان همایش ، در اثر سخنرانی پروفیسور دكتور انوارالحق احدی رییس حزب سوسیال دیموكرات افغانستان ( افغان ملت ) ، فرو ریخت؛ چون دیدگاههایی كه آقای احدی مطرح كردند در مجموع دیدگاههای مبتنی بر وحدت ملی افغانستان ، حقوق و ارزشهای شهروندی ، حقوق برابر باشنده گان افغانستان و اقوام ، زبانها و مذاهب افغانستان را بیان كردند، نه گرایشهای قومی و اتنیكیی كه امروز در عرصهء جهان ، به بهانه های گوناگون ابزار سازی شده و به كارگیری شان به حیث ایدیولوژی حاكمیت ، تقریباً مود روز شده است. آقای احدی بیشتر به دیدگاههای شهروندی و دیموكراسی ابراز باور كردند. همچنان باید بگویم كه نه تنها آقای پروفیسور احدی ،  بل آقای كوشانی نمایندهء سازمان انقلابی زحمتكشان افغانستان ( سازا ) نیز ارزشهای ملی و افغانستان شمول را مطرح كردند ، كه كلاً دیدگاههای قوم پرستانه در آنها دیده نمیشدند.  به نظر من و همچنان به نظر مجموع اشتراك كننده گان دو شخصیت مذكور  دیدگاههای بسیار جالب را مطرح كردند كه میتوانم بگویم بسیاری پیشداوریهایی را كه موجود بودند ، مرفوع ساختند.

l      برخی ارقام حاكی از آن است كه در حال حاضر در حدود یكصد سازمان و حزب افغانی موجود اند كه از دیمكراسی سخن میگویند. در حالی كه در یك طیف نسبتاً طبیعی قاعدتاً نیرویهای معتقد به دیموكراسی از راست میانه تا چپ میانه باید در چند حزب و سازمان بزرگ متحد شده بتوانند . آیا وجود اینهمه كثرت خود نشانهء موجودیت بحران میان نیروهای طرفدار دیموكراسی نیست ؟ شما این مسأله را چه گونه میبینید ؟

u     در جامعهء ما كه ارزشهای عنعنوی فروریخته و ارزشهای جانشین مدرن نیز متبارز نشده اند ، وجود چنین حالتی تا یك حدی طبیعی است. از طرف دیگر ما در آغاز روندی قرار داریم كه باید بكوشیم فرایندش تبارز نهادهای نو مدرن باشد . شما میبینید كه الزامات كنونی اجتماعی و تاریخی نیروهای دیموكرات جامعهء ما را وامیدارند تا با هم نزدیك شوند و به گفتگو بپردازند. وقتی اینان نزدیك میشوند و با هم به گفتگو میپردازند ، میبینند كه تفاوتها واقعاً كم اند.

به هر رو  میخواهم بگویم كه به نظر من ، همایشی كه در موردش سخن میگوییم یك سرآغاز بود و با توجه به تركیب اشتراك كننده گان و با آن تصورات قبلی كه در مورد هم داشتند و این شناختی تازه یی كه اكنون از هم كسب كرده اند ، این یك آغاز خوب بود. ما باید بكوشیم تا در آینده نیروهای دیموكرات دیگر را نیز به همچو گفتگوها دعوت بكنیم و تا حد ممكن روند تفاهم و تجمع نیروهای طرفدار دیموكراسی را تقویت و تسریع ببخشیم. 

به پنداشت من ، صرف نظر از تعبیرات گوناگون ، اصل موضوع بر سر مبارزه میان مكتب رفته گان مدرن و گرایشهای پیش از مدرن است. به نظر من ، تمام مكتب رفته گان مدرن كه به ارزشهای بنیادی دیموكراسی و به حاكمیت مردم و نوعی نظام سكولار باور دارند ، باید با هم به گفتگو بپردازند و متحد شوند و هر كسی كه به مفهوم حقوقی كلمه مرتكب جنایت نشده ، باید فرصت اشتراك در این پروسه را داشته باشد.

l      آیا در همایش بحثها تیوریك بودند و یا این كه روی مسایل مشخص جامعهء افغانی و كوشش برای برونرفت دیموكراتیك از جمله مثلاً گفت و شنود ، تفاهم و همكاری میان نیرویهای طرفدار صلح و دیموكراسی برای چنین برونرفتی نیز بحث به عمل آمد.

u     در روز اول سخنران فرصت داشتند تا دیدگاهها و موقف های شان را در مورد دیموكراسی منجمله در جامعهء افغانستان بیان بكنند. روز دوم در واقع میز مدور بحث میان سخنرانان بود تا دیده شود كه آنان از همدگر چه انتظاراتی دارند و چه تفاوتهایی وجود دارند. یعنی ما از یك نقطهء دور آغاز كردیم تا پس از تشریح دیدگاهها و نظریات نسبتاً عمومی تر توسط آنان زمینهء نزدیكی میان شان فراهم شده بتواند. و دیده شد كه تفاوتها بسیار نبودند و تمایل مشترك نزد همه اشتراك كننده گان  این بود كه با هم بنشینند و هدفمند با هم به سوی نزدیكی حركت كنند . خوب طبیعی است كه هر قدر بحث مشخصتر شود تفاوتها نیز روشنتر و مشخصتر خواهند شد و  شناخت واقعبیانه جای تصورات را خواهد گرفت و این میتواند زمینهء نزدیكی و همسویی  بیشتر را فراهم سازد. 

l      آیا اشتراك كننده گان این همایش از اصول و موازین شناخته شدهء جهانی دیموكراسی یك شناخت و درك همسان و یا نزدیك به هم داشتند ؟

u     مشتركات فراوان بودند . در چند نكتهء اصلی همه نظر همسان داشتند :

- دیموكراسی به معنی حاكمیت مردم و دنیوی بودن و درنتیجه اخلاقی بودن حاكمیت ؛

- احترام به آزادی افكار و اعتقاد به آزادی و حقوق بشر ؛

- احترام به برابری انسانها ، اعتقاد به اصول شهروندی ،  اصل فردیت به این معنی كه همهء انسانها از بدو تولد دارای حقوق طبیعیی اند كه باید ارج نهاده شوند.

میتوانم بگویم كه همهء سخنران در همایش به این موازین اساسی ابراز باور  كردند .

l      این قابل درك است كه نمیتوان به یكباره از پراگنده گی كامل و سایهء سنگین سوتفاهمات به سوی كارها و همكاریهایی رفت كه مستلزم شناخت بهتر و اعتماد بیشتر است . و امّا ، آیا اشتراك كننده گان لااقل برای ادامه و توسعه و تعمیق تماسها ، گفت  و شنودها ،  تبادل نظرها و  ملاقات های بعدی  به موافقه یی رسیدند ؟

u     بله ، كمیسیون مشتركی تعیین شد تا زمینهء تداوم تماسها و نیز تدویر همایش های بعدی را فراهم آورد. چون همایش به دعوت انستیوت مطالعات سیاسی پوهنتون آخن بود و من نیز كارمنداین انستیویت هستم ، لذا افتخار هماهنگی كار این كمیسیون مؤقتاً بر عهدهء من نهاده شده است.

كوشش بر آن خواهد بود كه  در همایش بعدی نماینده گان شمار بیشتری از احزاب و سازمانهای معتقد به دیموكراسی در افغانستان  دعوت شوند تا با هم  راه را برای تبارز صف مستقل نیروهای دموكرات افغانی در صحنهء سیاسی افغانستان هموار سازند. 

l      رسانه های جمعی آزاد افغانی آن بخش جامعهء مدنی افغانی است كه  از بحران دراز مدت جان به سلامت برده و حتی  از نظر كمی رشد چشمگیر و از نظر كیفی نیز در پاره یی از موارد دستآوردهایی داشته است .

به هر  رو ، رسانه های جمعی به حیث چشم و گوش مردم و وسایل مفاهمهء جمعی باید نقش مهمی در امر كوشش برای صلح و دیموكراسی  ایفا بكنند. آیا  برگزار كننده گان همایش به این عنصر نیز توجه كرده بودند ؟

u    تا جایی كه ممكن بود  ما كوشیده بودیم تا مسؤولین و نماینده گان رسانه های جمعی افغانی  در همایش حضور داشته باشند. متأسفانه نشانی پستی و تیلفون همه رسانه های افغانی نزد ما موجود نبودند ، كه امیدواریم در آینده این فهرست را كاملتر بسازیم.

و امّا ، راستش این كه در امر بازتاب جریان همایش رادیوهای خارجی بیشتر فعال بودند تا رسانه های افغانی.

البته كه نمایندهء آسمایی در همایش حضور داشت ...

l      بله ، و ما خواهیم كوشید تا هموطنان را در جریان كار و نتایج همچو ابتكارات قرار دهیم. مصاحبه با شما بخشی از همین كوشش  است .

آقای دكتور دادفر سپنتا ، از این كه حاضر شدید با ما مصاحبه نمایید ، از شما متشكریم.

u     از شما نیز  تشكر كه خواننده گان آسمایی را  با اهداف و دستآوردهای  این همایش   آشنا خواهید ساخت.