برگرفته از شماره23 مجله آسمایی منتشره سپتامبر 2002

مصاحبه اختصاصی با محترم حامد کرزی رییس اداره انتقالی

 

حمید عبیدی :  در مورد كارهای انجام یافته و نیافته و توفیق ها و عدم توفیق ها ادارهء مؤقت ، تحلیل گران  ارزیابی های گوناگونی  كرده اند.  شما خود ، كارهای آن دورهء شش ماهه را چه گونه ارزیابی می كنید؟

حامد کرزی: چنان که  كه همه هممیهنان ما آگاهی دارند ، ادارهء مؤقت افغانستان زمانی و در شرایطی قدرت را به دست گرفت كه در افغانستان جز ویرانی ، خرابی و بربادی چیزی دیگری به چشم نمی خورد. ادارهء دولتی (كشوری و لشكری ) از بین رفته بود ، پولیس ، نیروهای امنیتی و اردوی ملی نداشتیم ، در بانك ها پولی وجود نداشت ؛ ما با دست خالی و امّا با ارادهء خلل ناپذیر خدمت به میهن و مردمش وارد میدان شدیم. من و همكارانم - كه شماری از آنان را نمی شناختم - در یك چنین اوضاع و احوالی آغاز به كار كردیم. و در همان نخستین روزهای كار خود دریافتیم كه مردم ما از جنگ ، بی خانمانی ، آواره گی و در به دری خسته شده اند و نیاز شدید به آرامش و صلح و ایمنی دارند. با درك نیازمندی های مردم خود كمر همت بستیم و از هیچ شروع به كار كردیم. ارادهء خدمت به مردم ، حمایت بیدریغ مردم افغانستان از ادارهء مؤقت و پشتیبانی بین المللی از اداره به ما نیرو می بخشید و ما را به كارهای مان بیشتر دلبسته می ساخت.

من ، گاه گاهی در گفتگو های خود با رسانه های جمعی و گاهی هم در گزارش های كاری از كاركردهای ادارهء مؤقت یادآوری هایی داشته ام ، امّا با درنظرداشت پرسش شما ناگزیرم فشرده تر پیرامون كارهای ادارهء مؤقت گفتنی هایی داشته باشم :

1- در بخش های بازسازی اداره ، بازسازی نهادهای اقتصادی ، كاریابی ، سكتور خصوصی و بخش های خدماتی ،  ادارهء مؤقت به كارهای زیرین دست یازیده است :

- بیست و سه سال و اندی جنگ و در به دری اداره را در سراسر كشور نابود ساخته بود. در بازپسین سال های بحران ، زنان را از رفتن و كاركردن در اداره منع كرده بودند. ما دروازه های ادارهء افغانستان را بر روی زنان و مردان هر دو باز كردیم. امّا ، شایسته به یادآوری مینماید كه اداره در افغانستان بالاثر بحران پیهم ، كارآیی خود را از دست داده بود ؛ نبود و كمبودكادرهای مسلكی از كارآیی ادارهء دولتی به كلی كاسته بود. ما برای بهبود وضع فراخوان عام نمودیم ، از افغان های كاردان  ، مسلكی و كارشناس از سراسر جهان خواستیم كه دوباره به كشور رو آورند ، كارهای شان را از سر گیرند و در بهبود وضع اداره به ما یاری دهند. شماری از افغان ها به فراخوان ما جواب مثبت دادند ، از سراسر جهان به كشور رو آوردند و در ادارهء دولتی در مركز و ولایات شامل كار شدند. البته ما از دعوت هممیهنان كاردان و مسلكی دست نكشیده ایم- حتّا ، نامه ها برای شان ارسال داشته ایم كه دوباره به كشور برگردند و در آبادی كشور و بهروزی مردم با ما یك جا به كار و مبارزه بپردازند.

- ناگفته پیداست كه نهادها به شمول نهادهای اقتصادی به كلی از بین رفته بودند. پول افغانی در بازار هیچ ارزشی نداشت ، ما به اصلاح سیستم بانكی پرداختیم ؛ بانك مركزی روابطش را با بانك جهانی از سر گرفت ، به چاپ بانكنوت های جدید دست یازیدیم و بانكنوت های جدید به زودی عرضه خواهند شد.

با نشر پول جدید امیدواریم افغانی در سراسر كشور مورد چلش قرار گیرد و با نیرومندی پشتوانهء آن ارزشش نیز در بازارها استحكام یابد.

- چنان كه شما هم آگاهی دارید ، ما برای بازسازی همه نهادهای برباد رفتهء افغانستان نیازمند به كمك های خارجی هستیم. كشورهای كمك دهنده در كنفرانس توكیو ( جنوری 2002م ) برای بازسازی افغانستان در پنج سال وعده های كمك چهارهزار و چهارصد میلیون دالر را به ما سپردند كه از آن جمله هزار و هفتصد میلیون آن برای سال روان خورشیدی است.

- كارهای بازسازی به صورت قسمی آغاز گردیده اند-از سوی مردم ، سكتور خصوصی ، مؤسسات غیر دولتی و نهادهای خیریهء بین المللی. دولت نیز در شماری از بخش ها به این كار دست یازیده است، امّا ، كار بازسازی را به شكل اساسی آن ما وقتی آغاز می كنیم كه سروی ها به پایهء اكمال برسند و اولویت ها تشخیص شوند ، جلو استفاده های سؤ گرفته شود . ما برای به سررسانی این كارها كمیسیونی را به نام كمیسیون انسجام ( متشكل از چندین وزیر كابینه ) ساختیم كه این كمیسیون در دورهء ادارهء مؤقت كار كرد و پیشرفت هایی نیز در كارش داشت. كمیسیون انسجام ، كارهایش را در دورهء انتقالی نیز دنبال خواهد كرد.

ما ، آرزومندیم كه كارهای بازسازی را به شكل اساسی آن شفاف و باكارآیی لازم و سازنده آغاز كنیم.

 آغاز كار ترمیم و قیریزی شاهراه های عمده و تكمیل شاهراه حلقه یی افغانستان در امر بازسازی از اولویت اساسی برخوردار  است. همچنان با آغاز این پروژه  به صدها هزار افغان بیكار زمینهء كار  را فراهم می سازد و آنان را قادر می سازد تا از مزد كار شان  صاحب لقمهء نانی شوند.

به همین سان كاربازسازی پروژه های بزرگ صنعتی ، زراعتی و آبیاری و خدماتی نیز به زودترین فرصت آغاز می شوند. احیا و دوباره سازی این پروژه ها نیز متضمن پیدایی كار برای بیكاران است.

- در بخش های خدمات شهری كارهای بازسازی و احیا ، مرحلهء آغازین را پشت سر گذاشته اند و تا حدی پیشرفت هایی نیز داشته اند : مانند ترمیم سرك ها و جاده های درونشهری در مركز و ولایات، تمدید لین های انتقال برق از كشورهای همسایه و فابریكه های داخلی ، احیای فابریكه های برق حرارتی در كابل و سایر منابع تولید برق ، به كار اندازی شبكه های تیلفون ، طرح پروژه ها برای احیا و نگهداشت محیط زیست . این ها همه كارهایی اند كه در بخش خدمات عامه می توان از آن ها یادآوری كرد.

- در بخش خدمات صحی ما به همكاری مؤسسات بین المللی و استفاده از امكانات موجود برای فعال ساختن شفاخانه ها در سراسر كشور اقدام نمودیم. اكنون حتّا در دورترین نقاط كشور نیز كلینیك های صحی فعال استند. تلاش ما برای تجهیزشفاخانه ها و كلینیك ها با وسایل طبی و دارو و پرسونل طی ششماه دوام داشت . شایسته به یادآوری است كه ما در كار بازسازی از روش های انكشاف متوازن سود می بریم. ما امیدواریم كه در نتیجهء كار بازسازی ، همهء كشور انكشاف یابد ، نه این كه كارهای انكشافی در مركز و شهرهای بزرگ متمركز باشند.

- قرارداد تمدید پایپ لاین انتقال گاز از تركمنستان از طریق افغانستان به پاكستان در این تازه گی ها بین افغانستان ، تركمنستان و پاكستان به امضأ رسید. با آغاز كار این پروژه ، شمار بیشتری از هموطنان بیكار ما صاحب روزگار می شوند و این پروژه در انكشاف مناطقی كه پایپ لاین در آن ها تمدید می شود نیز اثر مثبتی از خود برجا خواهد گذاشت.

- برای انكشاف سكتور خصوصی و سهمدهی به آن در كارهای انكشاف صنعتی ، زراعتی ، مالداری و تجارت ، قانون سرمایه گذاری خصوصی را تصویب و نافذ ساختیم تا زمینه های به كار انداختن سرمایه های داخلی و خارجی در كشور آماده گردد.

با گشایش شاهراه ها و راه ها ،  آمد و شد ترافیك و مردم در سراسر كشور آغاز شد و همزمان با آن تجارت نیز رونق یافت. تجارت داخلی و خارجی در حال گسترش است. بسیاری از تاجران و سرمایه داران ملی از هر سو به كشور رو آوردند و برای اعمار پارك ها و مراكز صنعتی و تجارتی از خود آماده گی نشان دادند. با از سرگیری و گسترش كار تاجران در كشور ، در عواید گمركی نیز افزایش به عمل آمده است.

2- در بخش های تأمین امنیت ، مبارزه با تفنگ سالاری و مواد مخدر ، اعادهء حیثیت ملی و بین المللی افغانستان ، تشكیل اردوی ملی و پولیس ملی نیز ادارهء مؤقت كارهایی را به فرجام رسانیده است كه یادآوری آن ها غرض آگاهی هممیهنان خالی از سود نخواهد بود.

- وضع امنیت در سراسر كشور طی ششماه گذشته نسبت به سال های پیشین بهبود چشمگیر یافت .  

البته این ادعا بدین معنا نیست كه در این دوره هیچ رخداد ناگواری از قتل و دزدی و جرم و جنایتی در كشور واقع نشده است. مانند سایر كشورهایی كه در حالت عادی به سر می برند- در كشور ما نیز از این گونه رخدادها  وجود دارند. و امّا ، به صورت عام در افغانستان به ویژه در شهرها مردم خود را مصوون احساس می كنند. جنرال مك كوال قومندان پیشین نیروهای حافظ صلح مستقر در شهر كابل ، در بازپسین روزهای كارش به من گزارش داد كه وضع امنیتی در شهركابل بهبود یافته است.

- مردم ما از انكشاف وضع به سوی بهبود ، روزتا روز اطمینان پیدا می كنند و در نتیجهء همین اطمینان است كه در شش ماه گذشته افزون بر یك میلیون آواره از  پاكستان ، ایران و سایر كشورها دوباره به كشور شان برگشته اند و جهت ازسرگیری زنده گی در كشور شان به آبادی منازل و خانه های شان می پردازند. عودت مهاجرین افغان كماكان ادامه دارد. بازگشت آواره گان به وطن می رساند كه مردم بر وضع امنیتی در كشور اطمینان دارند.  كمك های مؤسسات ملل متحد و ادارهء مؤقت در اختیار عودت كننده گان گذاشته می شوند.

- شما می دانید كه افغانستان در سال های پسین همین دهه از بزرگترین مولدین مواد مخدر در جهان بود.

ما كشتزارهای كوكنار را در كشور از بین بردیم و در بدل هرجریب آن  به بزرگران 350 دالر امریكایی پرداخته شد. ما امیداوار هستیم كه بزرگران ما پس از این با ترویج كشت های متبادل ، از كشت كوكنار ابأ ورزند.

- پیش از به قدرت رسیدن ادارهء مؤقت ، افغانستان به یك دهی مبدل شده بود كه روابطش با تمام دنیا گسسته بود.

ما با سفرهای خود به دنیا ، در راه اعادهء حیثیت بین المللی افغانستان كوشیدیم. امروز كشور ما دارد به حیث یك عضو صالح جامعهء بین المللی در كنار سایر كشورها جایگاه خود را اشغال می كند. سفارت خانه های شماری از كشورهای جهان  در كابل گشوده شدند و سفارت های افغانستان در كشورهای خارجی.

- بیرق ملی سه رنگ افغانستان دوباره در سراسر كشور و بر فراز نماینده گی های سیاسی افغانستان در جهان به اهتزاز درآمد.

- مبارزهء ما با تفنگ سالاری ، جنگ سالاری و قطاع الطریقی از نخستین روزهای كار ادارهء مؤقت در رأس برنامهء ما قرار داشت و ما توانستیم تا حدی در این راه پیشرفت نمایم.به همكاری مردم و حمایت بین المللی ، مبارزه با تروریزم ادامه دارد. لانه های تروریست های اجنبی از بین رفته و در اكثر مناطق سرحدی افغانستان مقاومت شان كوبیده شده است.

- تلاش های ما برای ساختن اردو و پولیس ملی از آغازین روزهای فعالیت ادارهء مؤقت ادامه دارد. ما توانستیم به كمك نیروهای حافظ صلح ، یك گروه شش صد نفری جوانان را - از هر ولایت 20 نفر - آموزش نظامی بدهیم. این دسته پس از فراگیری آموزش های نظامی ، به حیث نخستین كندك اردوی ملی افغانستان ، در گارد ملی افغانستان خدمت می كنند. دو دستهء دیگر این جوانان  توسط نظامیان امریكایی و فرانسه یی تحت  آموزش نظامی قرار دارند .

در رابطه به پولیس ملی و اكادمی پولیس نیز گام های مثبتی برداشته شده اند. اردوی ملی و پولیس ملی افغانستان پس از این به هیچ گروه ، هیچ تنظیم ، تیره ، تبار و منطقهء ویژه تعلق نخواهد داشت، بل وفادار به افغانستان و منافع ملی آن خواهد بود.

3- در عرصهء معارف ، علوم و فرهنگ نیز ادارهء ما در این مدت دست آوردهایی داشته است ، از عمده های آن هااین گونه می توان یاد كرد :

- دروازه های مكاتب پسران و دختران ، پوهنتون ها و مؤسسات تحصیلات عالی به روی كودكان ، نوجوانان و جوانان اعم از پسر و دختر بازگردیدند .

- نصاب واحد تعلیمی در سراسر كشور گسترش یافت و كتاب های درسی تابع نصاب جدید به همه مكاتب كشور توزیع گردیدند و یا در حال توزیع شدن اند. شاید در نصابی كه مورد استفاده قرار گرفته كاستی هایی وجود داشته باشند ، اما متخصصان نصاب تعلیمی وزارت معارف در این راستا به كار شان ادامه می دهند و به اصلاح آن می پردازند.

- كودكستان ها و شیرخوارگاه ها دوباره به كار آغاز كردند، روزنتون ها  در كابل و شماری از ولایات برا ی پرورش اطفال یتیم و بی پناه ، فعال ساخته شدند.

- موزیم ملی كابل ، گالری ملی ، آرشیف ملی ، مركز بین المللی تحقیقات كوشانی و مركز بین المللی تحقیقات پشتو  پس از چندین سال ركود كار شان را از سر گرفتند. فرمانی برای تأسیس موزیم اتنوگرافیك افغانستان در چوكات اكادمی علوم افغانستان صادر شد.

- به وزارت معارف فرمانی برای  تاسیس مكاتب سواد حیاتی به هدف  تعمیم و گسترش سواد و آموزش حرفه ها صادر شد و تشكیل معینیت سواد حیاتی نیز در تشكیل  آن وزارت منظور گردید.

- نشریه های علمی و مسلكی دولتی كه از چندین سال به این سو نشر نمی شدند ، طی ششماه گذشته یكی پی دیگری نشرات شان را از سر گرفتند ، مانند مجله ها ی پیام حق ، عرفان ، پشتو ، مطالعات كوشانی ، پولیس ، بریشنا ، اقتصاد و غیره...

- آزادی مطبوعات در كشور تضمین گردید. قانون مطبوعات نافذ شد . اكنون ده ها نشریه ، جریده و مجله در كابل نشر می گردند. در ولایات نیز اخبار و مجلات به نشر می رسند.

- سیمینارهای عرفان اسلامی ، نقش لویه جرگه ، نگهداشت محیط زیست ، حفظ و نگهداری آثار فرهنگی و نقش سكتور خصوصی در بازسازی افغانستان ، در سطح ملی ، منطقه یی و بین المللی دایر گردیدند. همچنان گردهم آیی سراسری روحانیون و علمای افغانستان و همایش سازمان های اجتماعی و فرهنگی در كابل سازمان داده شدند.

- مانعی كه در تقرر دوبارهء اعضای علمی اكادمی علوم - نسبت رها نمودن كارهای شان در دورهء جنگ - موجود بود ، با صدور فرمانی برطرف گردید. امتیازات كادر علمی اعضای اكادمی علوم و استادان پوهنتون های افغانستان دو چند گردیدند.

- مطابع دولتی و مطبعهء معارف قسماً فعال شده اند. ده ها مطبعهء شخصی در شهر كابل اجازهء فعالیت دارند و شماری از مطابع در ولایات كشور نیز مجهز با وسایل عصری فعالیت می كنند.

4-  پیرامون تأمین حقوق بشری مردم و استقرار صلح و ثبات در مملكت كارهای زیرین به فرجام رسیده اند :

- در این مدت تا جایی كه مقدور بود ، در تأمین حقوق بشری زن و مرد كوشیدیم . حق تعلیم و حق كار كه در دورهء حاكمیت رژیم پیشین از زن افغان گرفته شده بود ، دوباره برایش اعاده گردید. برای بررسی تخطی از حقوق بشری مردم افغانستان ، ما كمیسیونی را تأسیس كردیم.

- تمام آزادی های دینی ، مذهبی و مدنی مردم افغانستان تأمین و تضمین است. اقلیت های دینی مانند هندوها و سكهـ های افغانستان با آزادی تام به كار و اجرای مناسك دینی شان می پردازند.

- زمینه برای بازگشت زعیم ملی افغانستان و بابای ملت اعلیحضرت محمد ظاهر شاه آماده گردید. ذات ایشان پس از سه دهه دوری از میهن ،  با سربلندی دوباره به كشور تشریف آوردند و اكنون به حیث سمبول وحدت ملی افغانستان مورد احترام همه افغان ها اند.

- تدویر لویه جرگهء اضطراری را در فرجام كارهای شش ماههء ادارهء مؤقت افغانستان ، یكی از دستآوردهای مهم این دوره می توان به شمار آورد. گرچه كار برگزاری و انتخابات لویه جرگه را كمیسیون خاص آن برعهده داشت و ادارهء مؤقت در كارهای كمیسیون مذكور هیچ گونه مداخله یی را روا نمی داشت ، امّا ادارهء مؤقت و نیروهای امنیتی آن با كمیسیون همكار بودند.

در یك سخن اگر ادارهء مؤقت به میان نمی آمد اصلاً زمینهء تدویر لویه جرگه در كابل فراهم نمی آمد.

- ما در دورهء ششماهه ادارهء مؤقت ، سیاست خارجی غیرجانبدارانه داشتیم. دوستی متقابل و عدم مداخله در امور داخلی دیگران را همگون با منافع ملی افغانستان تشخیص دادیم. با تمام همسایه گان خود روابط نیك دوستانه برقرار نمودیم. گسترش روابط اقتصادی ، تجارتی و فرهنگی را با دول جهان از سر گرفتیم.

بایستی یادآوری كرد كه افزون ازكارهای یاد شده ، ادارهء مؤقت در دورهء شش ماهه اش كارهای دیگری را نیز به انجام رسانیده است كه تفصیل آن ها در این مصاحبه نمی گنجد. امّا ، باید به وضاحت گفت كه ما اگر در این دوره مؤفقیت هایی داشتیم ، در پهلوی آن كاستی هایی فراوان نیز در كار ما وجود داشتند ، به گونهء مثال :

- ما نتوانستیم جلو رشوه و رشوه ستانی را بگیریم. رشوت به حدكافی در ادارات دولتی وجود داشت- حتّا وزارت خانه ها و مؤسساتی كه وظیفهء تربیهء  كودكان و جوانان را  بر عهده دارند و آنان باید جوانان را برای مبارزه علیه رشوه و فساد اداری پرورش دهند.

در شماری از مؤسسات و وزارت خانه ها از كمپنی های خارجیی كه برای كار آمده بودند رشوت می خواستند.

-  عواید گمركی كشور به جای این كه به حیث عاید ملی تحویل بانك شوند و برای رفع حوایج كشور در سطح ملی به مصرف برسند ، حكام منطقه یی آن را خود می گرفتند و برای تمویل هزینه های نظامی به مصرف می رسانیدند.

- مبارزهء ما با جنگسالاران ادامه داشت ، امّا ما نتوانستیم این آفت تباهكن را به كلی ریشه كن سازیم.

- گرچه روابط بین مركز و ولایات در این دوره تا حدی تأمین شد ، امّا با وصف آن هم مشكلاتی در زمینه وجود داشتند.

- در رابطه به حفظ و احیای محیط زیست و جلوگیری از قطع جنگلات و صدور چوب صنعتی ، ما اقداماتی داشتیم ، امّا تاجران منفعت پرست به همكاری حكام منطقه یی و تفنگسالاران هنوز هم به این عمل ضد ملی و ضد میهنی ادامه می دهند.

- با وصف این همه كمی ها و كاستی ها ، ما با عشق سرشار به میهن و مردم و استقرار صلح پایدار در افغانستان كار كردیم و آنچه كه در توان ما بود از مردم و كشور خویش دریغ نورزیدیم.

u      اكنون كه لویه جرگهء اضطراری با اكثریت قاطع شما را به حیث رییس دولت انتخاب كرد و به شما صلاحیت كافی اعطا نمود، خطوط عمدهء برنامه های  تان برای دورهء انتقالی چه خواهند بود؟

n       تمام كارهای آغاز شده در بخش های گوناگون زنده گی سیاسی ، اجتماعی ، اقتصادی و فرهنگی مردم افغانستان با جدیت بیشتر ، همراه با صداقت و امانتداری دنبال خواهند گردید. بر  تعهداتی  كه در لویه جرگه به نماینده گان ملت و از طریق آنان به همهء مردم كشور سپرده ام ، پایه دار و استوار خواهم ماند و در عملی نمودن آن ها دقیقه یی فروگذاشت نخواهم كرد.

u      مردم به تدویر  لویه جرگهء اضطراری امیدهای فراوان بسته بودند. مثلاً ، مردم توقع داشتند تا حكومتی كه پس از لویه جرگه سكان قدرت را در دست می گیرد حكومت متشكل از تكنوكرات ها و اشخاص مسلكی مورد اعتماد مردم باشد. ولی چنین نشد. اكنون از هر سو انگشت انتقاد بر كابینهء شما بلند است.  به گونهء مثال :

1- شمار افراد و اشخاصی در این كابینه زیاد است كه در جنگ ها و ویرانی های ده سال اخیر و در ویرانی كشور دست داشتند و حالا هم نیروهایی را برای جنگ های مبادا ذخیره نگهداشته اند. آنان به اصول و موازین مردمسالاری و پلورالیزم سیاسی اصلاً معتقد نیستند و بقای خود شان را تنها در نگهداشت قدرت تنظیمی و گروهی خودشان و آن هم با اتكا به زور و اسحله می بینند.

2- به جز دو سه وزیر كه بر اساس مسلكی در كابینهء جدید شما راه یافته اند ، دیگران به دور از مسلك شان بر كرسی های وزارت ها نصب گردیده اند.

3- گفته می شود كه بازار صاحبان NGO ها در كابینهء جدید گرم است و چندین وزیر از این گونه مؤسسات سربلند كرده اند ، در حالی كه گفته می شود مردم  از همچو  NGO ها  دل خوشی ندارند. 

آیا با چنین كابینه یی شما خواهید توانست بر دشواری های فوق تصور و امّا عملاً موجود در افغانستان فایق آیید ؟

n       چنان كه آگاهی دارید كشور تازه از جنگ فرسایشی دراز مدت نفس راحت كشیده است. مصلحت افغانستان در این است كه كشور ما دیگر به سوی جنگ نرود. مردم ما و تمام جهانیان از ما استقرار ثبات ، امنیت و صلح پایه دار  را در افغانستان می خواهند. برای برآورده ساختن این نیازمندی لازم می نمود تا تمام پهلوها و جوانب را در نظر داشت. كابینهء جدید ما یك كابینهء سیاسی و مصلحتی است و در عین حال چندین وزیر مسلكی نیز در كابینهء خود داریم.

شما می دانید كه در اكثر كشورهای جهان ، كابینه ها تماماً از اشخاص تكنوكرات و مسلكی ساخته نمی شوند ، بل زیادتر سیاسی می باشند. امّا ، معینان و  رؤسای هر وزارتخانه را اشخاص مسلكی و فنی تشكیل می دهند. ما هم می خواهیم كه معینان و روسای بخش های مختلف وزارتخانه ها از اشخاص مسلكی و فنی انتخاب و مقرر شوند. اگر ما مؤفق به این كار شویم تا اشخاص كاردان ، كارفهم و كارشناس ، كارها را به دست گیرند و در اصلاح اداره مؤفقیت هایی داشته باشیم ، ما امیدواریم كه كابینهء موجود بر مشكلات فایق خواهد آمد.

u       و امّا ، شنیده می شود كه در وزارتخانه ها تا هنوز هم كار به اهلش سپرده نشده است و در این راستا نیز هنوز روابط بر ضوابط بسیار می چربند. در ادارهء مؤقت معینان و روسای وزارتخانه ها همه و یا در یك اكثریت چشمگیر مسلكی نبودند. چه تضمینی وجود دارد كه در ادارهء انتقالی نیز همان كسانی كه قبلاً بر اساس روابط مقرر شده اند بر سر كار نمانند و یا هم وزرای جدید باز هم اشخاص غیر مسلكی مورد اعمتاد خود شان را در معینیت ها و ریاست ها جا نزنند؟

n      این طور نخواهد شد. من ، در نخستین اجلاس كابینهء دولت انتقالی خطاب به وزرأ گفتم كه من به ملت از طریق نماینده گان شان در لویه جرگهء اضطراری وعده هایی سپرده ام و یكی از این وعده ها اصلاح اداره و قرار دادن اداره و حكومت در خدمت مردم و كشور است .

من در این قسمت مصمم و جدی هستم و به وعده هایم پابند خواهم ماند. معینان تمام وزارتخانه ها باید از اشخاص فنی و مسلكی گزیده شوند. باید كار به اهلش سپرده شود. باید در برابر رشوه و فساد اداری مبارزهء پیگیر صورت بگیرد.

ما برا ی اصلاح ادارهء ملكی افغانستان ، كمیسیون ویژه یی را تشكیل داده ایم كه شاغلی هدایت امین ارسلا معاون ریاست دولت انتقالی اسلامی افغانستان در رأس آن قرار دارد. این كمیسیون به اصلاح ادارهء ملكی خواهد پرداخت. تمام كمی ها و كاستی های ادارهء ملكی را ارزیابی كرده ، اشخاص فنی و مسلكی در جاهای شان به كار گماشته خواهند شد و هیچ كس نخواهد توانست بدون مجوز قانونی شخصی را از كارش بر طرف كند.

پیش از آغاز كار كمیسیون ادارهء ملكی ، ما ، به حیث گام نخست در راه اصلاح ادارهء دولتی افغانستان ، در نخستین اجلاس كابینهء دولت انتقالی ، كمیسیون با صلاحیتی را مشتمل بر وزرای دفاع ، داخله ، سرحدات ، عدلیه و زراعت ، به شمول رییس عمومی امنیت ملی و نیز مشاور امنیت ملی رییس دولت ، برای اصلاح ادارهء امنیت ملی كشور تعیین نمودیم تا در بارهء ساختار ، صلاحیت ها و تفكیك ساحهء كار آن اداره به ارزیابی دقیق بپردازد و نظرش را به مجلس وزرأ اراِئه بدارد.

شایسته به یادآوری است كه در دورهء ادارهء مؤقت نیز كار بر منوالی نبود كه در پرسش طرح كرده اید. در آن دوره هم ما كوشیدیم تا اشخاص با تجربه ، كاردان و كارشناس را در وزارتخانه ها به حیث معین و رییس و مدیر جا به جا سازیم. البته شمار اشخاص غیر مسلكی نیز كم نبود و  نیست.  طوری كه گفته آمد برای اصلاح این كاستی كمیسیون اصلاح ادارهء ملكی توظیف شده است.

u       می گویند كه شماری از كارشناسان و اشخاص چیز فهم و كاردان از غرب و كشورهای دیگر جهان به  افغانستان برگشته اند و یا مراجعاتی نموده اند ، ولی به كار گماشته نشده اند، در حالی كه شما بار بار  روی ضرورت عودت  كارشناسان افغان تأكید ورزیده اید و  آنان  را فراخوانده اید تا به وطن برگردند و در بازسازی افغانستان سهم بگیرند. در این رابطه پاسخ شما چیست ؟

n      این ادعا اگر به شكل كل مطرح گردد ، با واقعیت وفق نخواهد داشت ؛ زیرا هم در ادارهء مؤقت و هم در دولت انتقالی، بسیاری از مأمورین عالیرتبهء دولتی به شمول چندین تن از وزرای كابینه ، وزرای مشاور ، معینان ، سفرا و اعضای سفارتخانه های افغانی ، رؤسای دوایر ، كارشناسان اداره و شماری از والیان كسانی بودند و هستند كه از غرب و یا به طور كلی از دیار هجرت به كشور رو كرده اند و هنوز هم به كارشان ادامه می دهند.

ما از آمدن كارشناسان و متخصصین پشتیبانی می كنیم و آرزومندیم كه این روند ادامه پیدا كند.

امّا ، نباید فراموش كرد كه در این گروه هستند كسانی كه به نیت وزارت ، معینیت ، سفارت و ریاست به كشور می آیند و اگر از این  پـست ها میسر شان نشود ، دوباره برمی گردند.

آیا ما می توانیم به همه كارشناسان عودت كننده ، وزارت ، معینیت ، ریاست و سفارت تدارك ببینیم؟!

اگر مقصد از آمدن به كشور خدمت باشد ، باید پی خدمت به میهن و مردم رنجدیدهء آن باشیم- در هر پست و جایی كه مؤثریت داریم به كار آغاز كنیم و خدمت كنیم. در این رابطه ما دو مشكل دیگر نیز داریم :

- نخست این كه احیا و دوباره سازی تمام  نهادها و كار احداث پروژه های بزرگ تا هنوز آغاز نگردیده است و در چهارچوب امكانات موجود مؤسسات دولتی ، ما در بخش جلب و جذب كادرهای جدید با دشواری ها رو به رو هستیم . امّا ، به دكتوران طب ، استادان پوهنتون ها و آموزگاران مكاتب اكنون نیز نیاز از هر وقت دیگر بیشتر محسوس  است.

زمانی كه كار بازسازی همه نهادها آغاز گردد ، نیازمندی به استخدام متخصصین و كارمندان عادی و حتّا كارگران بیشتر از هر وقت دیگر محسوس خواهد بود.

- دوم این كه شمار بیشتر افغان های كارشناس كه از خارج می آیند ، تنها می آیند و خانواده های شان در خارج از كشور می مانند و پس از سپری شدن یكی دو ماه به دیدن خانواده های شان می روند ، كه این روش یكی این كه كارها را به سكته گی مواجه می سازد و دوم این كه از لحاظ اقتصادی برای كشور فقیری چون افغانستان بسیار گران تمام می شود.

u      كار باز سازی در مقیاس وسیع چه وقت آغاز خواهد شد ؟

n      آغاز بازسازی تمام نهادها به طور كلی ، در مرحلهء نخست بسته گی به كمك های وعده شدهء كشورهای تمویل كننده دارد و ثانیاً طوری كه در جایی از این مصاحبه به آن اشاره رفت، می خواهیم كار بازسازی بسیار شفاف و دور از سؤ استفاده ها آغاز یابد.

كمیسیون انسجام دولت كه در دورهء ادارهء مؤقت به كار آغاز كرده بود و اكنون نیز فعال است ، طرح تمام پروژه های جدید و پروژه های نیازمند به بازسازی را بررسی و ارزیابی می كند. طرحریزی و بررسی شماری از پروژه ها تكمیل گردیده است. زمانی كه ما مؤفق به دریافت كمك های وعده شده شویم ، كار بازسازی به زودترین فرصت آغاز خواهد شد.

از جمله وعده هایی كه من به مردم خود سپرده ام ، یكی هم بازسازی افغانستان است. این وعده های من ناشی از ارادهء مردم ما است- مردم افغانستان علاقه مند به بازسازی كشور خود هستند.

 u       در مورد نقش NGO ها پرسش هایی مطرح شده اند.

چنان به نظر می رسد كه  لوكس و اصراف در برخی NGO  ها  انطباعات نامطلوبی را ایجاد كرده است- به حدی كه می گویند این مؤسسات امتحان خوبی نداده اند. درین باره نظر شما چیست ؟

n       من در یك نشست كاری با چندین تن از سفرای كشورهای عمدهء تمویل كننده و نمایندهءاتحادیهء اروپایی این موضوع را مطرح ساختم و از آنان خواستم كه پس از این كمك ها برای افغانستان ، باید از مجاری دولتی افغانستان تنظیم شوند ؛ زیرا دولت اولویت ها و نیازمندی ها در ولایات و مركز افغانستان را با در نظرداشت نظریهء انكشاف متوازن خوبتر تشخیص می كند و كمك ها را به جایش و بدون دستبرد و سؤاستفاده ها در خدمت همهء مردم افغانستان قرار می دهد.

در فرجام سلام های گرم و صمیمانهء خود را به هممیهنان دور از میهن تقدیم می كنم و امیدوارم كه روزی مجلهء آسمایی در داخل كشور نشر شود و خواننده گان ماورأی ابحار آن نیز در داخل كشور از آن مستفید گردند و از درونمایهء آن بهره یابند.