10.2014 .25
سفرنامه ی افسر اتریشی ۱۹۱۵-۱۹۲۰
یک منبع تازه برای مورخان و علاقه مندان تاریخ افغانستان
شناسه ی کتاب :
نام اثر : در کشور خداداد
افغانستان- سفرنامه افسر اتریشی ایمیل ریبیچکا 1915/1920
نویسنده : ایمیل ریبیچکا
مترجمان : رتبیل شامل آهنگ و سید روح‌اله یاسر
محل و تاریخ چاپ اصل اثر : ۱۹۲۷لایپزیک (آلمان)
محل و تاریخ چاپ ترجمه : آلمان ۲۰۱۴
***
معرفی و ترجمه ی « در ملک خداداد افغانستان- سفرنامه ی افسر اتریشی (۱۹۱۵-۱۹۲۰) ، یک منبع تازه و تا هنوز ناشناخته را در اختیار مورخان و علاقه مندان تاریخ افغانستان قرار میدهد.
این اثر با سرنوشت جالب نویسنده ی آن ارتباط مستقیم دارد.
ایمیل ریبیچکا افسر جوان اتریش در سال
1914 م. به خط مقدم جبهه های شرق اروپا فرستاده میشود تا در مقابل روسها بجنگد. او
چندماه پس از آغاز جنگ، با شمار زیادی از همقطارانش به اسارت می‌افتد و بلافاصله به
اردوگاه اسیران جنگی در آسیای میانه ، انتقال داده میشود. در اردوگاه اسیران جنگی
اطلاع مییابد که چند صد کیلومتر دورتر از آنجا کشوری وجود دارد به نام افغانستان که
شماری از همرزمانش به آنجا فرارکرده اند. چندی بعد او و سه دوستش نیز پا به فرار
میگذارند. آنها پس از تحمل و سپری کردن ماجراهای زیاد، بالاخره با حالت زار و
نزار به افغانستان میرسند. پس از فرار از اسارت روس ها او ناگزیر میگردد تا
چند سال
(۱۹۱۵-۱۹۲۰) در افغانستان اقامت نماید. او زبان دری را فرا میگیرد، در مورد تاریخ
و فرهنگ افغانستان مطالعه میکند، با شخصیت های کلیدی - مثلا سردار نصرالله خان و
شهزاده امان الله خان - از زندان تا همنشینی با
شاه را تجربه میکند، از مناطق مختلف افغانستان دیدن و عکسبرداری میکند، با اقشار
مختلف مردم آشنا میشود و چشمدید هایش مو به مو مینویسد.
روایت او به حیث شاهد عینی از وضعیت و رویدادها در افغانستان در آستانه ی استرداد استقلال و نخستین سال های پس از استقلال نیز بسیار جالب و دارای نکات بکر است که در هیچ منبع دیگری نیامده اند.
این اثر به شیوه ی خشک و خسته کن نوشته نشده ، بل از جهات زیادی به یک رومان جذاب شباهت دارد که خواننده آن را با رضا و رغبت تا آخر دنبال میکند.
عکس هایی که ریبیچکا از افغانستان آن زمان برداشته نیز بسیار جالب اند. او در عین زمان برخی جنبه های زنده گی مردم- از امرا و مقامات تا افراد عادی- را با کلمات به صورت جذاب ترسیم کرده است.
این که کتاب چه گونه به دست مترجم میرسد، خودش قصه ی جالبی است. رتبیل شامل آهنگ بیست سال پیش زمانی که تازه تحصیل را آغاز کرده بود، در یک فروشگاه کتاب های قدیمی، با این اثر برمیخورد. محصل ما وقتی قیمت کتاب را میپرسد، میبیند که از توان نقد جیبش بالاتر است. او چند ماهی پول ذخیره میکند تا این کتاب را بخرد. و اما تحصیل و کار و مصروفیت های دیگر مانع از آن میشود تا آرزومندی خود را برای ترجمه و چاپ کتاب تحقق ببخشد. در فرجام سال گذشته او تصمیم میگیرد تا این کار را به انجام برساند.
در مورد ترجمه و دشواری هایی ترجمه ی این اثر
مترجمین در
مقدمه خود نکاتی را آورده اند. همچنان با آن که مترجمین در
پاورقی ها کوشیده اند تا با ارایه ی توضیحاتی در مورد نام های
اشخاص ، شهرها، محلات به خواننده کومک
نمایند، و اما در برخی موارد اشتباهاتی نیز بروز کرده اند . همچنان در برخی موارد
این توضیحات فراتر از مرز ضرورت کتاب در اهداف دیگر رفته است (پاورقی ص ۳۷۱)
. در برخی موارد کلمات و اصطلاحات نامانوس
برای افغانستان ( سرحد دریایی پاورقی ص ۲۴۴) در برخی موارد نیز اشتباهات
جدی تر است مثلا در مورد هامون هلمند (ص ۲۵۶ ). و اما مترجمان خود بر
وجود همچو کاستی ها و اشتباهات آگاه بوده و به همین علت از خواننده گان
وارد خواسته اند تا در زمینه رفع آن ها و
بهبود متن برای چاپ بعدی کومک کنند. و اما این کاستی ها به هیچ وجوه از اهمیت
اثر نمیکاهد- به خصوص برای کارشناسان که همچو اشتباهات را خود میتوانند دریابند و
تصحیح نمایند. باید گفت که این تجربه ی نخستین هر دو مترجم در برگردان یک کتاب از
زبان آلمانی است و آنان تصمیم دارند و همچنان در جستجوی همکاران نو اند
تا کار ترجمه آثار از زبان های خارجی را به یک حرکت نیرومند و دومدار مبدل بسازند.
این یک کار و ابتکار در خور اهمیت ، پشتیبانی و ستایش است. اگر از میان شخصیت های
افغانی مقیم در خارج که به زبان های خارجی آشنایی کافی دارند و قادر اند به ترجمه ی
آثار ارزنده از زبان های دیگر به زبان های افغانستان بپردازند یک درصد شان به این
کار مصروف شوند، در این صورت سالیانه میتوان شاهد ترجمه ی چند صد عنوان کتاب در عرصه
های علوم اجتماعی ، طبیعی و تخنیکی بود . و این کومک بزرگی خواهد بود به
توسعه و تعمیق نهضت فکری و علمی در افغانستان.
ما همه آرزومندی های نیکی برای خدمت به زادگاه نیازمند مان داریم و اما از قدیم گفته اند: دو صد گفته چون نیم کردار نیست...
*
لینک های مرتبط: