رسیدن به آسمایی: 04.03.2010 ؛ نشر در آسمایی: 04.03.2010

 

"وطن" نام جمعیت وطن بوده است

 

در روزنامهُ پیام 23 جوزا 1369 به چاپ رسیده است

 

صاحب قلم محترم روزنامهُ پیام،

در شماره 125 سال دوم مورخ 13.03.1369 خورشیدی، روزنامه پیام، طرح جدید اساسنامهُ حزب دموکراتیک خلق افغانستان را به نام "حزب وطن" به نظر خواهی گذاشته بودند، آن را مطالعه نمودیم.

نظر به مکلفیت و مسوُلیتی که ما اعضای "جمعیت وطن" در طول بیش از سی سال از نظر سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی به اساس مرامنامه و خط مشی جمعیت وطن در شرایط سخت و دشوار انجام داده ایم و از نظر شما نیز پوشیده نخواهد بود جسته جسته نکات چند را در باره فعالیت جمعیت وطن در طول دوره تاریخی تذکر می دهیم:

اول:

پس از خاتمه جنگ بین المللی دوم 1939 الی 1945 م و پس از اعلامیه حقوق بشر ملل متحد، جنبش های رهایی بخش و هم چنان جنبش های اصلاح طلبانه و مترقی و دیگر جنبش ها در کشور های آسیا، افریقا، امریکای لاتین پیدا شدند. در کشور ما هم جنبش های اصلاح طلبانه و مترقی و طرفداران دموکراسی و رژیم پارلمانی نظر به شرایط وقت به وجود آمدند. دولت مستبد هفده ساله والاحضرت سردار محمد هاشم خان سقوط کرد و به جایش سردار شاه محمود خان سپه سالار نشست. محبوسین سیاسی آزاد شدند، زمزمه های دموکراسی بلند گردید و حلقه های روشنفکران گرد هم جمع گردیدند و خواستار اصلاحات و تفکیک قوای ثلاثه و آزادی بیان شدند و هرگونه تبعیض را رد کردند.

اولین گام را در این راه والاحضرت سردار محمد داوود و سردار محمد نعیم خان گذاشتند و آنها می خواستند که دموکراسی را از بالا تمثیل کنند. آنها جمعیتی به نام کلوپ ملی تاُسیس کردند و از اکثر وزرا و دولت مردان حکومت و اقشار جامعه مانند سرمایه داران، روحانیون و روشنفکران دعوت به عمل آوردند و چندین ماه با جر و بحث در باره اساسنامه و مرام کلوپ ملی کار کردند. یکی از شرایط عضویت در کلوپ ملی، مسلمان بودن تذکر رفته بود. زمانی که این ماده در جلسه قرائت گردید، از جانب یک عده از روشنفکران به شدت رد شد و آنها اظهار داشتند که اهل هنود افغان از باشنده گان بومی این سرزمین بوده، نباید از حقوق سیاسی محروم شوند و حق شمول در جمعیت را نداشته باشند. همین موضوع سبب از هم پاشیده گی کلوپ ملی گردید و روشنفکران کلوپ ملی را ترک کردند و خود به تشکیل جمعیت هایی به نام ویش زلمیان، ندای خلق و جمعیت وطن شدند که یکی پی دیگر به وجود آمدند.

دوم:

جمعیت وطن توسط میر غلام محمد غبار، میر محمد صدیق فرهنگ، سرور جویا، میر فتح محمد فرقه مشر، براتعلی تاج، عبدالحی عزیز و نورالحق هیرمند تاسیس گردید. اینها عریضهُ به منظور تشکیل جمعیت خویش به حضور شاه افغانستان توسط مورخ بزرگ کشور احمد علی کهزاد که خود عضویت جمعیت وطن را داشت تقدیم نمودند و از آن تاریخ جمعیت وطن به کار و فعالیت و مبارزهُ سیاسی خویش آغاز کرد.

سوم:

به اثر فعالیت جمعیت وطن و دیگر روشنفکران و جوانان کشور و قبولی شاه محمود خان صدراعظم از اصول دموکراسی، مندرجا ً مردم به بعضی از حقوق خویش نایل گردیدند. اولین موسسه و ادارهُ که به صورت انتخابی درآمد، بلدیهُ ملی بود که جمعیت وطن در آن چهار عضو داشت که با رای مستقیم، سری و آزاد از جانب شهریان انتخاب گردیده بودند که عبارت بودند از:

1ـ میر محمد صدیق فرهنگ

2ـ سرور جویا

3ـ براتعلی تاج

4ـ محمد حسین نهضت

وکلای منتخب بلدیه کار های درخشانی انجام دادند: کشیدن جاده میوند و تعمیرات جدید و عصری در گرد ونواح شهر، اسفالت (قیرریزی) سرکها و غیره. برجسته ترین کار آنها فعالیتهای انتخابات دورهُ هفت شورای ملی بود که تحت اثر بلدیه ملی به وجود آمد؛ جمعیت وطن در این انتخابات، هفت کرسی در شورای ملی به دست آورد؛ اعضای جمعیت وطن در شورای ملی اینها بودند:

1ـ میر غلام محمد غبار

2ـ سید محمد دهقان بدخشی

3ـ محمد کبیر غوربندی

4ـ محمد انور بره کی

5ـ نور علم مظلوم میدانی

6ـ عبدالاول قریشی

7ـ سخی امین

مبارزهُ اعضای جمعیت وطن به خاطر دموکراسی، تفکیک قوای ثلاثه، تطبیق رژیم پارلمانی، آزادی بیان و غیره حقوق و وجایب مردم، برازنده است.

چهارم:

بر علاوهُ شمول در بلدیهُ ملی و شورای ملی که اعضای جمعیت وطن در آنها فعال بودند، در اتحادیهُ محصلین که به خاطر تنویر افکار عامه به وجود آمده بود نیز اعضای فعال و مهم داشتند مانند محمد یونس سرخابی، میر علی احمد شامل، محمد عظیم طاهری و غیره.

پنجم:

پس از تنفیذ اصولنامه (قانون) مطبوعات، جمعیت وطن جریده ای به نام "وطن" انتشار داد که تا آخر سال 1330 ادامه داشت ولی در سال 1330 به اثر توطئه و دسیسه مصادره گردید. جریده ای وطن به خاطر بلند بردن ذهنیت مردم کشور خدمات ارزنده ای ایفا نموده است ولی چون نشریات جریده ای وطن و دیگر جراید ملی کشور با خود خواهی های بعضی از سرداران نازپرورده جور نمی آمد و مانع به قدرت رسیدن آنها می شد، دست به توطئه زدند و یکایک جراید ملی را به نام های مختلف مصادره کردند؛ اتحادیهُ محصلین را بستند و در انتخابات دورهُ هشت مستقیما ً مداخله نمودند و جلو کاندید های جمعیت وطن و دیگر جمعیت های ملی را گرفتند و به خواست خود شان بار دیگر وکلای مزدور خویش را در این دوره گماشتند که در نتیجه به اثر دخالت مستقیم دولت تظاهرات وسیعی به تاریخ 31.01.1331 از طرف شهریان کابل به وجود آمد که به اثر مداخلهُ وزارت داخله تعدادی از اعضای بر جسته ای جمعیت وطن زندانی گردیدند که عبارت بودند از: میر غلام محمد غبار، سرور جویا، میر فتح محمد فرقه مشر، میر محمد صدیق فرهنگ، براتعلی تاج، عبدالحکیم عاطفی، داکتر ابوبکر، داکتر فاروق اعتمادی، داکتر قیوم رسول، عبدالحی عزیز، علی احمد نعیمی، علی محمد خروش، سلطان جان و نورعلم مظلوم؛ سرور جویا و دادمحمد خان کرنیل در زندان جان سپردند.

ششم:

بعد از روی کار آمدن سردار محمد داوود چون خاطرش از انتشارات جراید آزاد، اتحادیهُ محصلین و وکلای شورای ملی جمع گردیده بود، انتخابات بلدیه را نیز بر خلاف قانون مجریه با فرمانی ملغی قرار داده و وکلایی را که مجدداً خود را برای بار دوم کاندید می کردند از آن محروم نمود تا وکلای مخالف در بلدیهُ شهر کابل راه نیابند. ولی با وجود تلاش مستقیم دولت باز هم جمعیت وطن توانست دو کاندید خود را در بلدیه انتخاب نماید که عبارت بودند از: حاجی عبدالخالق خان و نادرشاه هارونی؛ ولی بعد از چندی باز هم با توطئه و دسیسه اعضای جمعیت وطن را زندانی نمودند که عبارت بودند از: حاجی عبدالخالق خان، نادرشاه هارونی، میر علی احمد شامل، غلام حیدر پنجشیری و محمد آصف آهنگ. مدت زندان بعضی از این عده از سال 1336 تا سقوط حکومت سردار محمد داوود و روی کار آمدن داکتر محمد یوسف ادامه داشت؛ بقیه اعضای جمعیت وطن که تحت فشار دولت قرار داشتند به صورت سری فعالیت می کردند.

هفتم:

بعد از روی کار آمدن حکومت انتقالی و تنفیذ قانون اساسی در سال 1343 بار دیگر اعضای جمعیت وطن در انتخابات ولسی جرگه خود را کاندید نمودند که از زمرهُ نامزدان دورهُ دوازدهُ شورای ملی سه نفر از اعضای جمعیت وطن موفق شدند که از جانب مردم به ولسی جرگه داخل گردند که عبارت بودند از: میر محمد صدیق فرهنگ، عبدالرسول قریشی و محمد آصف آهنگ.

دورهُ دوازدهُ ولسی جرگه از سال 1344 تا 1348 دوام نمود و در سال آیندهُ آن یعنی در دورهُ سیزدهُ ولسی جرگه جمعیت وطن یک عضو در ولسی جرگه داشت که این شخص نورعلم مظلوم وکیل میدان بود. به اثر کودتای 1352 سردار محمد داوود دموکراسی بار دگر از بین رفت و جمعیت ها یا منحل شدند و یا به فعالیت های سری پرداختند.

 

این بود فعالیت های سیاسی جمعیت وطن به صورت بسیار فشرده از سال 1326 تا 1352 خورشیدی که به اثر کودتای سردار محمد داوود خان پایان یافت.

البته ما ادعا نمی کنیم که جمعیت وطن در راه اصلاحات اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی بیش از دیگر جمعیت ها فعالیت کرده است ولی این ادعا را داریم که جمعیت وطن در دورهُ اختناق و فشار دولت های وقت، با کار و فعالیتپی گیر خویش نقش وطن پرستانهُ خود را بازی کرده است و تحت ستم، جور و غضب دولت های وقت قرار گرفته، زجر کشیده و زندان دیده است. در بارهُ کمی ها و کاستی ها نیز تاریخ قضاوت خواهد کرد.

بناءً چون جمعیت وطن در یک دورهُ طولانی فعالیت مهم سیاسی انجام داده است و هنوز هم اعضای آن به کلمهُ مقدس "وطن" افتخار دارند، امیدواریم که حزب دموکراتیک خلق افغانستان از اطلاق نام وطن بر حزب خویش خودداری نموده و اسم دیگری به عوض آن انتخاب نمایند و یا پیشوند یا پسوندی بر کلمهُ وطن بیافزایند مانند صدای وطن، ندای وطن، دوستداران وطن و غیره تا فرق بین جمعیت وطن که ثبت تاریخ کشور می باشد، شده بتواند.

شنبه 19 جوزای سال 1369

محمد آصف آهنگ  منشی موقتی جمعیت وطن

داکتر فاروق اعتمادی  عضو جمعیت وطن

عبدالعلیم عاطفی  عضو جمعیت وطن