06.06.2018

احمد ژوندون

امروز یک افغان وطندوست و محافظ فرهنگ و ارزشهای ملی سرزمین ما درگذشت

سید خلیل الله هاشمیان نویسنده، شاعر ناشر، مفصر سیاسی و یکی از شخصیت های فعال ملی افغان در اثر مریضی که عاید حالش گردیده بود، دنیای فانی را وداع گفت.

انا لله و انا الیه راجعون

شخصیت عالی وی و خدمات شایان اش در دفاع از ارزشهای ملی مردم افغانستان همیشه یاد وی را در خاطر وطندوستان زنده خواهد داشت.

روح اش شاد و یادش گرامی باد!

اين هم خلاصه سوانح و كار كرد هاي استاد هاشميان:

سيد خليل هاشميان در سال 1306 هـ، ش در شهر قلات تولد شده. تحصیلات ثانوی را در لیسه استقلال کابل.

یک دوره مأموریت حدود ده سال در وزارت أمورخارجه از سال 1325 تا 1334 و سه سال اخیر آن از 1950 تا 1953 سکرتر دوم و قونسل در سفارت کبری افغانستان در لندن، هنگامیکه مارشال شاه ولی خان سفیر کبیر و مرحوم استاد عبدالرحمن پژواک مستشار مطبوعاتی و مرحوم سید مسعود پوهنیار سکرتر اول بودند.

مأموریت در وزارت خارجه در اثر ازدواج با خانم انگلیس خاتمه یافت و از سال 1954 تا 1960 به مشاغل آزاد، به شمول تجارت، مصروف بود.

تحصیلات لیسانس در پوهنځی ادبیات و علوم بشری پوهنتون کابل در سال 1960 آغاز و در سال 1963 خاتمه یافت، مدت هشت سال به حیث استاد در کدر علمی پوهنځی ادبیات، مضامین مختلف، به شمول دستور زبان دری و زبان انگلیسی، را تدریس میکرد.

- ترجمانی با سه پروفیسر امریکایی که در پوهنځی تعلیم و تربیه تدریس میکردند: مضامین (روحیات، تاریخ تمدن و تدبیر منزل) و سومی توسط یک خانم در صنف چهارم دیپارتمنت تدریس میشد، هر کدام یک سمستر.

- ترجمۀ یک کتاب حدود 250 صفحه به عنوان (سیر تمدن در مسیر تاریخ) که متن انگلیسی آنرا پروفیسر امریکایی از تیم کولمبیا تهیه کرده بود این کتاب از طرف پوهنځی تعلیم و تربیه به مصرف پوهنتون کولمبیا چاپ شد و در همان پوهنځی تدریس میشد حق الزحمۀ ترجمۀ کتاب را تیم کولمبیا پرداخته بود.

- تدریس زبان انگلیسی به قسم قراردادی به صنف چهارم پوهنځی حقوق یک سمستر.

- ترجمۀ متن کامل پلان پنجسالۀ اول به زبان انگلیسی که چاپ و نشر نشده و ترجمۀ متن کامل پلان پنجسالۀ دوم به زبان انگلیسی که از طرف وزارت پلان با ذکر نام هاشمیان در دو جلد چاپ و نشر شده است .

- دریافت بورس تحصیلی در امریکا:

اشتراک در امتحان کانکور برای بورس یونسکو در وزارت معارف در ماه جولای 1970 و برنده شدن امتحان کانکور در بین هفت کاندید دو لیسانسه از پوهنتون کابل و پنج لیسانسه از وزارت معارف درین کانکور اشتراک نموده بودند. این بورس برای مدت دو سال تحصیل در انگلستان در رشتۀ زبانشناسی تطبیقی تدریس زبان انگلیسی بود. اما بعد از آنکه در بین هفت نفر هاشمیان برنده شد، پوهنتون کابل که با پوهنتون اندیانا امریکا توأمیت داشت، مرجع تحصیل را از انگلستان به امریکا تغییر داد و هاشمیان در ماه جنوری 1971 در پوهنتون دولتی اندیانا در ایالت اندیانا در شرق امریکا شامل فاکولتۀ زبانشناسی شد.

دورۀ ماستری در مدت دو سال با دریافت دیپلوم (ماستر آف ساینس)خاتمه یافت، اما وی علاوه بر 36 کریدت دورۀ ماستری، تا ماه می 1973 در دو رشتۀ علم زبانشناسی 14 کریدت اضافی گرفت و هم امتحان شمول در دورۀ داکتری را موفقانه گذشتاند که یونسکو به اساس راپور و ارزیابی پوهنتون اندیانا تمدید دورۀ تحصیل وی را تا ختم دورۀ داکتری پذیرفته بود. درماه جون 1973 کودتای جمهوریت در کابل رخ داد و ریاست پوهنتون کابل بورس تحصیلی او را قطع کرده امر احضارش به کابل صادر نمود. وزیر معارف درین وقت مرحوم داکتر نعمت الله پژواک بود و هاشمیان راپور پوهنتون اندیانا را با سوابق کار تحصیلی خود که به دورۀ داکتری شامل شده بود، ضمن عریضه ای به وزیر معارف ارسال و تقاضای تمدید بورس کرد، اما تمدید بورس منظور نشد، و در مقابل پیشنهاد کرد که به مصرف شخصی خود تحصیل را دوام میدهد همان بود که پیشنهاد وی برای ادامۀ تحصیلات قبول و منظور شد. لهذا از ماه جون 1973 تا ماه جولای 1977، یعنی زاید از مدت پنج سال، تحصیلات دورۀ داکتری را در امریکا به مصرف شخصی خود دوام داده به اتمام رسانید.

کورسها و شعباتیکه جناب هاشمیان در دورۀ هفت سال در پوهنتون اندیانا تکمیل کرده قرار ذیل اند:

1) علم الاصوات

( Phonetics) (2) آواشناسی ( Phonology )و دو شعبۀ آن (آواشناسی فیزیکی) و (علم مخارج اصوات)

( 3) علم اللغة ( ( Morphologyیا علم صرف و شعبۀ مهم آن که ریشه شناس

(Etymology) (4)علم نحو

(Syntax ) –(5)علم معانی

(ُSemantics) –(6) زبانشناسی روانی (Psycholinguistics ) (7)زبانشناسی عصبی یا دماغی

( Neurolinguistics) (8) روحیاتPsychology) ) به ارتباط تدریس السنه (Psychology of

Teaching) (9) زبانشناسی اجتماعی (ُSociolinguistics) ( 10) زبانشناسی تاریخی ( Historic Linguistics ) (11) زبانشناسی نظری

(Theoretical Linguistics ) (12) قاموس نگاری

(Lexicography) (13)کتیبه شناسی (Epigraphy):

(14) ادبیات انگلیسی

(English Literature ) (15) ترتیب و انسجام نصاب درسی(Curriculum Planning & Coordination ) این کورس بسیار مفید شامل موضوعات "تحصیلات عالی" و ترتیب نصاب درسی برای سویۀ تحصیلات عالی بود. هاشمیان در هر یک از شعبات فوق الذکر یک یا دو سمستر و در بعضی سه سمستر گرفته بود و هر کورس در هر سمستر مدت ششماه دوام داشت، و در هر کورس حد اقل دو کتاب، حدود یکهزار صفحه خواندنی و امتحان دادنی بود.

در رشته های زبانشناسی دماغی و سیکالوجی هر کدام دو سمستر و در رشتۀ زبانشناسی روانی سه سمستر گرفته بودم، زیرا رسالۀ ( تیزس) داکتری وی در رشته زبانشناسی روانی به حیث یک تحقق مشاهداتی تکمیل گردید.

هاشمیان در ماه دیسمبر1977 و در ماه های اخیر دورۀ جمهوری به کابل رسید و در ظرف چهار ماه کودتای کمونستي رخ داد کمونستهای افغان و روسها دشمن کسانی بودند که در امریکا و کشور های اروپایی تحصیل کرده بودند گیر و گرفت و تحقیق و شکنجه و کشتار در پوهنتون کابل آغاز یافت فرصت تطبیق و تدریس چیزهائیکه آموخته بود به اولاد افغان میسر نشد و در ماه مارچ 1980 از کابل فرار و از طریق جرمنی در سال 1982 به امریکا مهاجر شد.

در شهر میونیخ به اثر تقاضای ادارۀ مهاجرت که از سوابق تحصیلی وی خبر داشتند، مدت ششماه در پوهنتون میونیخ، در شعبۀ انگلیسی آن به حیث مشاور کار وهم در یک کورس دورۀ ماستری تدریس میکرد. مقامات شهر میونیخ بسیار تقاضاء کردند که به جرمنی بماند و مقام استادی را در پوهنتون میونیخ به وی پیشنهاد کردند، اما از آنجائیکه فرزندانش قبلاً به امریکا مصروف تحصیل بودند، راهی امریکا شد.

رساله (تیزس) داکتری وی را که در رشتۀ (زبانشناسی روانی) تکمیل شده هفت پروفیسر زبانشناسی امضاء کرده که هر کدام تا سال 1977 حد اقل بیست کتاب طبع شده داشت، و اینها هر کدام در یک مرحلۀ تحقیق مرا رهنمائی میکرد، در حالیکه چهار پروفیسر تا اخیر دورۀ تحقیق و تکمیل رساله و هم در موقع دفاع از رسالۀ داکتری حاضر بودند روح و روان آنها شاد. خانمش سامعه هاشمیان نیز در روز دفاع از رساله اش در مجمع علمای پوهنځی زبانشناسی پوهنتون اندیانا با وی حاضر بود.

هاشمیان در بارۀ زندگی خودش در امریکا میگوید: مدت پنجسال در دو کالج در کالیفرنیا تدریس میکردم، و بعد از آن از سال 1988 تا سال 2014 مؤسس و مدیر مسؤول مجلۀ (آئینه افغانستان) بودم، قبلاً در مقالات مختلف معلومات تقدیم شده است در کابل در دورۀ تدریس در پوهنځی ادبیات دو اثر نوشته بودم:

1) تخنیک های ترجمه در 54 صفحه از ادارۀ نشرات پوهنځی ادبیات به چاپ گستدنر، 500 نسخه طبع و به محصلین دیپارتمنت های انگلیسی، دری و پشتو توزیع شده بود. مضمونی به نام (ترجمه) را من تدریس میکردم.

2) ریشه و پیوند زبان دری در 65 صفحه چاپ گستدنر 500 نسخه به محصلین صنوف سوم و چهارم دیپارتمنت زبان و ادبیات دری توزیع شده بود.

در امریکا علاوه بر80 مقاله در موضوعات مختلف زبانشناسی که در مجلۀ (آئینه افغانستان) نشر شده، دو اثر ذیل نیز به مصرف شخص خودم طبع و توزیع شده است:

1) "زنده گی امیر دوست محمد خان امیر کابل" معروف به تاریخ موهن لال کشمیری، ترجمه از زبان انگلیسی به زبان دری، در دو جلد، هر کدام 500 صفحه، طبع جلد اول در سال 2002 و طبع جلد دوم در سال 2006، کالیفرنیای امریکا

2) "تحقیقی پیرامون سوابق تاریخی و موقف حقوقی قرارداد و خط دیورند" در 160 صفحه، تاریخ طبع 2011، 500 نسخه، کالیفرنیا –امریکا.

به زبانهای دری پشتو انگلیسی و فرانسوی بلدیت دارم.

هر قدر بیشتر آموختم، دانستم که نادانم.

روحش شاد و يادش گرامي باد

+

*یاداشت آسمایی : متن مطابق به املای نویسنده و بدون ویرایش معیاری آسمایی منتشر شده است